Blog
Supraspinatus tendinopathie: fysiotherapie bij complexe schouderklachten
Schouderklachten: een dagelijkse hinder die je niet kan negeren. Van alledaagse taken zoals haren wassen tot het uitoefenen van je favoriete sport of werk, een pijnlijke schouder kan je leven volledig ontwrichten. In dit blog richten we ons op één specifieke schouderaandoening die fysiotherapeuten maar al te vaak tegenkomen: de supraspinatus tendinopathie. Maar hoe ontstaat deze complexe schouderaandoening precies en welke behandeling biedt het beste perspectief?
Om deze vragen te beantwoorden, hebben we een literatuuronderzoek gedaan en gesproken met vooraanstaande fysiotherapeuten en schouderspecialisten. Lees verder voor een verkenning van onderbouwde behandelopties zoals excentrische oefentherapie en shockwavetherapie, samen met de waardevolle inzichten van ervaren experts zoals Chris en Henry.
Hoe ontstaat een supraspinatus tendinopathie?
De supraspinatus tendinopathie is één van de pathologieën die aan de basis ligt van het subacromiaal pijnsyndroom, een schouderpijnklacht bij volwassenen. Het ontstaan van deze tendinopathie is van meerdere factoren afhankelijk en Seitz et al.1 verdelen deze factoren over intrinsieke en extrinsieke ontstaansmechanismen:
Intrinsieke mechanismen:
- Leeftijdsgerelateerde degeneratieve veranderingen
- Slechte doorbloeding
- Biologische factoren (samenstelling van de peesmatrix)
- Slechtere mechanische eigenschappen
Extrinsieke mechanismen:
- Anatomische factoren
- Vorm en/of oriëntatie van het acromion
- Prominente botwoekeringen inferior van het AC-gewricht
- Biomechanische factoren
- Scapulaire/ glenohumerale dyskinesie
- Postuur, spierzwakte, wekedelenspanning
Wanneer een tendinopathie ontstaat door interne factoren en tot een vernauwing van de subacromiale ruimte leidt, kan dit zelfs een samenspel van zowel interne als externe mechanismen veroorzaken.
Verschillende behandelopties bij een supraspinatus tendinopathie
Er zijn veel interventies te noemen, maar het huidige behandelbeleid van een supraspinatus tendinopathie bestaat uit de volgende elementen:
- NSAID’s, pijnmedicatie
- Voorlichting en adviezen
- Oefentherapie (mobiliteit, excentrische krachtoefeningen), eventueel aangevuld met manuele therapie
- Shockwave therapie(indien onvoldoende reactie op conservatieve therapie)
- Corticosteroïdinjectie
- Operatief ingrijpen (in sommige gevallen van calcificatie of ruptuur)
Met het oog op de uiteenlopende ontstaansmechanismen is het niet gek dat er zoveel behandelopties zijn. Seitz et al. stellen dat een indeling van patiënten in subgroepen kan bijdragen aan een effectievere behandeling. Lewis 2 presenteert in zijn review een handige indeling waarbij het lokale beeld, het klinische beeld en de behandeling aan elkaar worden gekoppeld.
.
Hieronder gaan we dieper in op enkele behandelopties, waaronder oefentherapie, shockwavetherapie en percutane electrolyse. Vervolgens delen enkele ervaren schouderspecialisten waardevolle tips die kunnen helpen bij het maken van de juiste behandelkeuzes..
Oefentherapie bij een supraspinatus tendinopathie
Dat bij deze klacht excentrisch trainen heel belangrijk is, komt ook uit de tabel van Lewis naar voren. Excentrisch trainen stimuleert de fibroblasten en de aanmaak van nieuwe collegeenvezels. Op deze manier verdwijnt de neovascularisatie en ontstaat er een betere organisatie in de pees.
De dosering van excentrische oefentherapie blijft een punt van discussie in de literatuur. Desalniettemin biedt fysiotherapeut Martin Ophey 3 een heldere richtlijn voor schouderrevalidatie, gebaseerd op enkele fundamentele principes:
- Plaats de patiënt centraal in het behandelproces.
- Streef naar optimale artrogene mobiliteit
- Behandel zowel de primaire oorzaak als eventuele secundaire stoornissen
- Bouw de revalidatie op van proximaal naar distaal
- Streef naar optimale intermusculaire coördinatie
- Laat de patiënt pijnvrij oefenen
Hanteer hierbij de normale trainingsprincipes, ga van isometrisch naar dynamisch en kies bij voorkeur voor een opbouw in tijd en niet in herhalingen. Ook de coördinatie mag uiteraard niet vergeten worden. De scapula moet een stabiele basis zijn. Bij een scapulaire dyskinesie kunnen de rotator cuff-spieren, en dus ook de supraspinatus, niet goed functioneren. Als je patiënt een scapulaire dyskinesie heeft, staat de behandeling hiervan dus hoog op het prioriteitenlijstje.
Groot en klein oefenmateriaal bij schouderrevalidatie
Het gebruik van oefenmateriaal kan aanzienlijk bijdragen aan effectief trainen. Denk hierbij aan traditionele oefeningen op een pulley, bijvoorbeeld van BH-fitness, maar ook aan moderner trainen met behulp van de YoRoller, een draagbaar vliegwieltrainingtoestel dat op vele plekken inzetbaar is, zowel binnen als buiten.
Maar bij schouderrevalidatie neemt natuurlijk ook het kleinere oefenmateriaal een belangrijke rol in, zoals een theraband, dumbbells, een aquaball of een gyrospinn. Zeker bij de stabiliteitstraining zijn dergelijke hulpmiddelen onmisbaar. Bij mobiliteitsproblemen is de schouderstretcher juist onmisbaar, of, om de woorden van fysiotherapeut Chris te gebruiken: “Bij mobiliteitsproblemen is de schouderstretcher mijn grootste vriend.”
Shockwave therapie bij een supraspinatus tendinopathie
Shockwave is tegenwoordig niet meer weg te denken uit het behandelbeleid bij een supraspinatus tendinopathie. Uit talrijke literatuuronderzoeken volgt dat shockwave een efficiënte interventiemethode is bij zowel een calcificerende als een niet-calcificerende tendinopthie, al ligt de evidentiegraad bij een niet-calcificerende tendinopathie iets lager.
Pellegrino et al. (2022): “Er zijn verschillende werkingsmechanismen beschreven voor het effect van ESWT, waaronder een pijnstillend effect door overstimulatie van de nociceptoren en microlaesies van het peesweefsel door de fysieke effecten van de geluidsgolven, wat het genezingsproces van de pees stimuleert. De succeskans ligt tussen de 60 en 90% en de complicaties zijn verwaarloosbaar.” 4
Vanwege de goede onderzoeksresultaten is er een evidence based behandelprotocol voor de supraspinatus tendinopathie met calcificatie in de ShockMaster 500 opgenomen. Door ervaring kunnen we ervan uitgaan dat het intensiteitsniveau van de Gymna ShockMaster 500 hoog genoeg is om reabsorptie van cacificatie in de supraspinatuspees te bereiken. En dat merkt fysiotherapeut Toon ook:
“Ik help regelmatig patiënten bij het overwinnen van een calcifiërende supraspinatuspees tendinopathie. Mijn geheime wapen? De Gymna ShockMaster 500, die ik nauwkeurig doseer tot 5 bar. Na slechts 2 tot 3 sessies ervaren mijn patiënten al aanzienlijke verlichting van pijn en een verbeterde mobiliteit. Het meest bevredigende is dat operatief ingrijpen daardoor uitgesteld of zelfs vermeden kan worden. Vaak wordt de effectiviteit van deze aanpak bevestigd door echografisch bewijs van kalkafbraak enkele maanden na de behandeling.”
Percutane electrolyse bij een supraspinatus tendinopathie
Dé interventie -of combinatie van interventies- voor schouderklachten is nog niet ontdekt. Nieuwe technologieën worden ontwikkeld omdat de sluitende oplossing nog niet is gevonden. Zo wordt de laatste jaren ook steeds vaker percutane electrolyse ingezet als (onderdeel van de) behandeling bij een supraspinatus tendinopathie. Hoewel er nog weinig onderzoek naar verricht is, is deze fysiotechniek wel degelijk het overwegen waard. Zeker in gevallen waar de standaardaanpak geen vruchten afwerpt en operatief ingrijpen vermeden dient te worden (bijvoorbeeld om financiële, medische of praktische redenen).
De meerwaarde van percutane electrolyse
Percutane electrolyse dient altijd onder echobegeleiding te gebeuren en wettelijk gezien door een arts. De behandeling van de voor de symptomatologie verantwoordelijke triggerpunten kan echter wel door de fysiotherapeut worden uitgevoerd. Sommige fysiotherapeuten en patiënten ervaren dat het effect hiervan langer aanwezig blijft dan bij gewone dryneedling, maar wetenschappelijke onderbouwing hiervan ontbreekt nog.
Tessa heeft het positieve resultaat uit eerste hand ervaren: “Ik had een patiënt in behandeling die al twee jaar schouderklachten had. Ik probeerde van alles, maar niets gaf voldoende resultaat. Tot ik na mijn opleiding percutane electrolyse de Gymna Acure ging toepassen. Na drie dagen was de elevatie van mijn patiënt al met 25° toegenomen.”
Praktische tips van fysiotherapeuten voor succesvolle schouderrevalidatie
Het is natuurlijk belangrijk om je patiënt een behandeling te bieden die wetenschappelijk onderbouwd is. Echter, het delen van ervaringen met collega’s kan ook veel waardevolle inzichten bieden bij het maken van je behandelkeuze. Daarom vroegen we enkele ervaren fysiotherapeuten naar hun ultieme tips voor een succesvolle behandeling van patiënten met een supraspinatus tendinopathie.
Sportfysiotherapeute Chris, aangesloten bij schoudernetwerk OZL in Nederland, bijt graag de spits af: “Bij schouderrevalidatie merk ik vaak dat de neuromusculaire aansturing, de propriocepsis, tekortschiet. Bij een enkeldistorsie kijken fysiotherapeuten daar standaard naar. Bij de schouder wordt dit helaas regelmatig vergeten, hoewel het wel bijdraagt aan de instandhouding van de klacht. Daarnaast is het belangrijk de revalidatie te starten met scapulastabilisatie, aangezien de scapula toch hét fundament van de schouder is. En als laatste tip geef ik graag mee om pas later in de revalidatie te starten met oefeningen met grote hefbomen, omdat het belangrijk is dat eerst de krachtenkoppels goed werken.”
Manueel therapeut Sara haalt juist het belang van het informeren en instrueren van de patiënt aan: “Het is ontzettend belangrijk dat mensen ook thuis bewust met de revalidatie bezig zijn. Sommige patiënten gaan eindeloos over hun grenzen heen, terwijl andere de schouder amper durven te gebruiken en zo een bewegingsangst creëren. Het is belangrijk dat de patiënt weet hoe en in welke mate hij de schouder mag gebruiken, zodat hij ermee bezig blijft, maar niet over zijn grenzen gaat.”
Fysiotherapeut Henry ziet ook regelmatig patiënten met een subacromiaal pijnsyndroom in zijn praktijk. Zijn tip reikt verder dan de fysiotherapie: “Soms lossen we het als fysiotherapeut graag alleen op, maar er zijn veel factoren die bijdragen aan het ontstaan van deze klachten. Voor een gezonde schouder zijn bijvoorbeeld ook voeding en slaap heel belangrijk. Mijn tip: vergeet deze factoren niet en verwijs je patiënt op tijd door naar je (para)medische collega.”
Fysiotherapeut Ron, net als Chris aangesloten bij het schoudernetwerk, wil hier graag nog een tip voor patiënten aan toevoegen: “Ik raad patiënten aan op zoek te gaan naar een fysiotherapeut die gespecialiseerd is in schouderklachten. In Nederland kan dat via www.schoudernetwerk.nl. Zo weten patiënten zeker dat ze de beste fysiotherapeutische zorg krijgen voor hun schouderklachten.”
Wil jij ook de beste schouderrevalidatie bieden?
We lazen hoe belangrijk oefentherapie is binnen de schouderrevalidatie, maar ook hoe shockwave therapie en percutane electrolyse een belangrijke bijdrage kunnen leveren aan het herstel van een supraspinatus tendinopathie.
Heb je nieuw, klein oefenmateriaal nodig voor je praktijk, bijvoorbeeld aquaballs, therabanden of iets anders? Werp dan zeker eens een blik op ons aanbod op gymna.nl. Als je meer wilt weten over het gebruik van shockwave of percutane electrolyse, of overweegt om groter oefenmateriaal aan te schaffen zoals de YoRoller of BH-fitnessapparatuur, neem dan vrijblijvend contact met ons op. We geven met plezier advies en demonstreren een fysiotechniekapparaat of de YoRoller, graag bij jou in de praktijk.
___________________________________________________________________________________________________________________________________
1 Ophey, M. (2013). Actieve schouderrevalidatie bij hobby- en prestatiegerichte sporters (deel 1). InFysio, 9(3), 6–11. https://www.schoudernetozl.nl/wp-content/uploads/2013/02/InFysio-2013-03-Schouder_artikel.pdf
2 Pellegrino, R., Di Iorio, A., Brindisino, F., Paolucci, T., Moretti, A., & Iolascon, G. (2022). Effectiveness of combined extracorporeal shock-wave therapy and hyaluronic acid injections for patients with shoulder pain due to rotator cuff tendinopathy: a person-centered approach with a focus on gender differences to treatment response. BMC musculoskeletal disorders, 23(1), 863. https://doi.org/10.1186/s12891-022-05819-3
3 Seitz, A. L., McClure, P. W., Finucane, S., Boardman, N. D., 3rd, & Michener, L. A. (2011). Mechanisms of rotator cuff tendinopathy: intrinsic, extrinsic, or both?. Clinical biomechanics (Bristol, Avon), 26(1), 1–12. https://doi.org/10.1016/j.clinbiomech.2010.08.001
4 Lewis J. S. (2010). Rotator cuff tendinopathy: a model for the continuum of pathology and related management. British journal of sports medicine, 44(13), 918–923. https://doi.org/10.1136/bjsm.2008.054817